હજીરા પોર્ટ દક્ષિણ ગુજરાતનો સૌથી મોટો ઉદયમાન મલ્ટી-પ્રોડક્ટ કોમર્શિયલ પોર્ટ

અદાણી હજીરા પોર્ટ, જે સુરત નજીક ખંભાતની ખાડીમાં આવેલું છે, ભારતને યુરોપ, આફ્રિકા, અમેરિકા અને મધ્ય પૂર્વ સાથે જોડતું એક મહત્વપૂર્ણ આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર કેન્દ્ર છે. પોર્ટ પર પેનામેક્સ વેસલ્સ, લિક્વિડ ટેન્કર્સ અને કન્ટેનર શિપ્સને બર્થ કરવાની ક્ષમતા છે. પોર્ટ વિવિધ પ્રકારના માલસામાન જેમ કે ડ્રાય બલ્ક, બ્રેક-બલ્ક, પ્રોજેક્ટ કાર્ગો, લિક્વિડ્સ, કન્ટેનર્સ અને વાહનોને હેન્ડલ કરે છે.

સ્થળની વિશિષ્ટતા:

દિલ્હી-મુંબઈ ઔદ્યોગિક કોરિડોર (DMIC) ની નજીક અને ઉત્તર, ઉત્તર-પશ્ચિમ અને મધ્ય ભારત સાથે મજબૂત મલ્ટીમોડલ કનેક્ટિવિટી ધરાવતો હજીરા પોર્ટ દક્ષિણ ગુજરાતનો સૌથી મોટો ઉદયમાન મલ્ટી-પ્રોડક્ટ કોમર્શિયલ પોર્ટ છે.

મૂળભૂત ઢાંચો અને ઓપરેશનલ શ્રેષ્ઠતા

મૂળભૂત ઢાંચો:

• પોર્ટ પાસે 6 મલ્ટીપર્પઝ બર્થ છે અને આધુનિક કાર્ગો હેન્ડલિંગ સાધનો જેમ કે ક્રેન્સ, પાઇપલાઇન્સ, કન્વેયર બેલ્ટ વગેરે ઉપલબ્ધ છે.
• પોર્ટ પાસે 14 મીટર પાણીની ઊંડાઈ છે, જે 1,50,000 ટન સુધીના જહાજોને હેન્ડલ કરવા માટે યોગ્ય છે.
• વિશિષ્ટ બર્થ્સ, ટગ્સ અને નિષ્ણાત માનવશક્તિ સાથે આધુનિક મેરાઇન ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર.
• બંધ ગોડાઉન, EXIM યાર્ડ અને ખુલ્લું સ્ટોરેજ વિસ્તાર.
• કન્ટેનર સ્ટોરેજ માટે પૂરતી જગ્યા.
• 229 લિક્વિડ સ્ટોરેજ ટેન્ક્સ, કુલ 7.2 લાખ કિલોલિટર ક્ષમતા સાથે. વધુ વિસ્તરણ ચાલુ છે.

કાર્ગો પ્રકારો:
• ડ્રાય કાર્ગો: કોલસા, ખાતર, જિપ્સમ, રોક ફોસ્ફેટ, કૃષિ ઉત્પાદનો, પ્રોજેક્ટ કાર્ગો (ODC સહિત), તેમજ નવા પ્રકારના કાર્ગો જેમ કે PTA, વૂડ પલ્પ, સલ્ફર વગેરે.
• લિક્વિડ કાર્ગો: 190+ પ્રકારના લિક્વિડ કાર્ગોનું સંચાલન, ખાસ કરીને કેમિકલ ઉદ્યોગ માટે આ ખૂબ મહત્વનું છે.
• કન્ટેનર કાર્ગો: ટેક્સટાઇલ મશીનરી, વેસ્ટ પેપર, પેપર પલ્પ, ઔદ્યોગિક મશીનરી, ફાર્મા, વિવિધ પ્રકારના કેમિકલ્સ, યાર્ન અને રેફ્રિજરેટેડ માલસામાન સહિત બધું.

તાજેતરના કાર્યક્ષમતા સુધારા:
• ડ્રાય અને લિક્વિડ બલ્ક વેસલ્સ માટે પ્રી-બર્થિંગ વિલંબમાં 25% ઘટાડો.
• ગેટ-ઇનથી ગેટ-આઉટ ટર્નઅરાઉન્ડ ટાઈમમાં 32% સુધારો.
• 1,06,913 મેટ્રિક ટન – જુલાઈ 2025માં એક દિવસમાં સૌથી વધુ કાર્ગો હેન્ડલિંગ.

ડિજિટલ પરિવર્તન અને માન્યતાઓ:
• વર્લ્ડ બેંકના “Container Ports Performance Index” (2023 અને 2024) અનુસાર વિશ્વના ટોચના 100 કન્ટેનર પોર્ટ્સમાં સ્થાન.
• મુખ્ય ડિજિટલ પહેલ:
o ITUP – કન્ટેનર ટર્મિનલ ઓપરેશન્સ માટે.
o પેપરલેસ ગેટ એન્ટ્રી અને Remote Port Entry Permit (PEP) સિસ્ટમ.
o RemOT Solution – OT સુરક્ષા માટે.
o ભારતમાં પ્રથમ પોર્ટ, જ્યાં 100% ઍક્સલ આધારિત કેશલેસ પોર્ટ એન્ટ્રી ચાર્જીસ લાગુ કરવામાં આવ્યા.
મુખ્ય આંકડા:
• સ્થાપિત ક્ષમતા: 30 MMT (6 બર્થ્સ)
• હેન્ડલ કરાયેલ કાર્ગો વોલ્યુમ: 27.4 MMT
સસ્ટેનેબિલિટી અને નવીનતા:
• એફ્લુએન્ટ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (ETP):
પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે, 9 જાન્યુઆરી 2025ના રોજ 450 KLD ક્ષમતા ધરાવતો આધુનિક ટેક્નોલોજી આધારિત ETP શરૂ કરવામાં આવ્યો છે.

સમુદાય જોડાણ:
અદાણી ફાઉન્ડેશન – હજીરા, અદાણી હજીરા પોર્ટની CSR શાખા છે. મુખ્ય કાર્યક્ષેત્રો:
• શિક્ષણ
• ટકાઉ જીવન નિર્વાહ
• સમુદાય આરોગ્ય
• સમુદાય ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર
• હવામાન પરિવર્તન

નવચેતન વિદ્યાલય પ્રાથમિક શાખા (NVPW) – સુવાલી નજીકના જુનાગામ (શિવરામપુર) ગામમાં આવેલી ગુજરાતી માધ્યમની શાળા, જે GSEB સાથે સંલગ્ન છે અને અદાણી ફાઉન્ડેશન દ્વારા સંચાલિત છે. વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા 193 થી વધીને 418 થઈ છે, જેમાં 53% છોકરીઓ છે. શાળામાં ઍક્ટિવિટી આધારિત શિક્ષણ પર ભાર આપવામાં આવે છે.

• ઉત્થાન પ્રોજેક્ટ: હજીરા વિસ્તારની 31 સરકારી પ્રાથમિક શાળાઓમાં જિલ્લા પ્રાથમિક શિક્ષણ કચેરી સાથે મળીને અમલ.
• આરોગ્ય: આસપાસના વિસ્તારોમાં આરોગ્ય તપાસ કેમ્પોનું આયોજન.
• જીવન નિર્વાહ: મહિલાઓના સેલ્ફ હેલ્પ ગ્રુપ્સ અને ખેડુતો સાથે સંલગ્ન રહીને વિકાસ માટે સહાય.
• સમુદાય ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર: સમુદાય હોલ, પંચાયત ભવન, આરોગ્ય કેન્દ્રો, પાણીના ટાંકા વગેરેનું નિર્માણ.
• હવામાન ક્રિયા: સોલાર આધારિત સિંચાઈ, નાળા ઊંડા કરવાના કામો, વૃક્ષારોપણ વગેરે.